9 listopada br. w murach naszej szkoły gościliśmy dr n.med., pediatrę, alergolog, absolwentkę naszego Liceum w Siewierzu p. Izabelę Błach – Legawiec.
Podczas naukowej sesji uczniowie zapoznali się z wiedzą nt. SMOG-u. Poruszona podczas sesji naukowej problematyka jest dziś ważna zarówno z punktu widzenia zdrowia każdego człowieka jak i egzystencji całej planety. Zapraszamy do zapoznania się z materiałem naukowym – konspektem spotkania.
Siewierz, 09.11.2018
SMOG- nasz czarny charakter.
Nazwa smog pochodzi z połączenia dwóch słów w języku angielskim: fog (mgła) i smoke (palić).
Na terenie Polski znajduje się większość z najbardziej zanieczyszczonych miast Europy. Wśród miast, których mieszkańcy oddychają powietrzem o bardzo złych parametrach, są nie tylko te wysoce uprzemysłowione i zurbanizowane jak: Rybnik, Zabrze, Gliwice, Kraków, Jaworzno, Wodzisław, Jastrzębie, ale też miejscowości uznawane dotychczas za wypoczynkowe i/lub uzdrowiskowe, jak Rabka, Sucha Beskidzka, Zakopane, Nowy Targ i Nowy Sącz.
Co wchodzi w skład smogu?
Przede wszystkim pył zawieszony, PM 10, PM 2,5, tlenki azotu, dwutlenek siarki, tlenek węgla, ozon, amoniak, związki chloru, węglowodory aromatyczne, benzen, benzoalfapiren, metale ciężkie: ołów, kadm, rtęć, tal, arsen, kobalt, nikiel, chrom; dioksyny i cała długa lista innych szkodliwych związków.
Benzoalfapiren, benzen, dioksyny, PM (pył zawieszony), kadm, arsen zostały uznane przez Międzynarodową Agencję Badań nad Rakiem (IRAC) za substancje o udowodnionym działaniu rakotwórczym dla człowieka.
Benzoalfapiren – wg Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) najwyższe dopuszczalne stężenie dla tego związku wynosi poniżej 1 ng/m3. W naszych miastach, szczególnie na terenie Górnego Śląska i Małopolski, jego stężenia są znacznie przekroczone. W Pszczynie 13 stycznia 2017r. zanotowano wartość 115 ng/m3(!) stężenia benzoalfapirenu. Należy zwrócić uwagę, iż 19 z 20 najbardziej zanieczyszczonych benzoalfapirenem miast w Europie zlokalizowanych jest na terenie Polski.
87% benzoalfapirenu oraz ponad 50% pyłów PM 2,5 i PM 10 pochodzi z tak zwanej- niskiej emisji- czyli palenia w kotłach domowych, kominkach oraz transportu samochodowego. Spalanie złej jakości węgla, mułów, flotów i śmieci (szczególnie plastiku-PCV, lakierowanego drewna) bardzo niekorzystnie wpływa na jakość emitowanych spalin.
Pył zawieszony PM 2,5, czyli o średnicy cząsteczek 2,5 um i mniejszej, jest szczególnie niebezpieczny dla zdrowia człowieka. Cząsteczki pyłu PM 2,5 są znacznie mniejsze od średnicy ludzkiego włosa, a ich wielkość jest zbliżona do erytrocytu (krwinki czerwonej człowieka). Ta ich mała wielkość ma ogromne konsekwencje zdrowotne dla człowieka, gdyż przez górne drogi oddechowe dostają się dalej do płuc człowieka, a z nich przez pęcherzyki płucne do krwioobiegu. Wraz z krwią docierają one do każdego narządu i tkanki człowieka, powodując w nich działania toksyczne.
Skąd się bierze smog?
Główne źródła emisji zanieczyszczeń to: omówiona wcześniej niska emisja, w tym także spalanie biomasy- liści, odpadów organicznych w przydomowych ogródkach, transport samochodowy (szczególnie niebezpieczne są spaliny pochodzące z silników diesla), elektrownie i elektrociepłownie (spalanie węgla kamiennego, brunatnego), rafinerie, zakłady chemiczne, przemysł stalowy, oraz płonące wysypiska odpadów i składowiska opon.
Smog- seryjny zabójca !
W 1952 roku w Londynie podczas 5 dni smogu zmarło 12 tysięcy obywateli.
Według danych WHO smog zabija corocznie około 45 tysięcy osób w Polsce, a 6,5 miliona ludzi na świecie. Dla porównania, w wypadkach samochodowych ginie w Polsce około 3,5 tysiąca osób rocznie.
Smog- winowajca.
Oddychanie zanieczyszczonym powietrzem niesie za sobą wiele negatywnych skutków zdrowotnych.
Ekspozycja na zanieczyszczone powietrze jest szczególnie niebezpieczna dla dzieci, ponieważ mają one niedojrzałe układy oddechowy i odpornościowy. Częstość oddechów dzieci na minutę jest znacznie większa niż u dorosłego człowieka. Dzieci dodatkowo często oddychają przez otwarte usta, a nie przez nos, który jest naturalnym filtrem i wyłapuje część zanieczyszczeń. Tym samym dzieci wdychają znacznie większą ilość zanieczyszczonego powietrza niż dorośli.
W dużych badaniach przeprowadzonych w wielu krajach świata (m.in. Polska, USA, Niemcy, Dania, Holandia, Belgia, Chiny) udokumentowano, że narażenie na zanieczyszczone powietrze odpowiada za:
- wzrost ryzyka chorób nowotworowych, szczególnie raka płuc, występowanie białaczki u dzieci, a na terenach gdzie występują wysokie stężenia PM10 i PM 2,5, obserwujemy ponadto więcej przypadków guzów mózgu u dzieci,
- nawracające i przewlekłe infekcje górnych dróg oddechowych (nieżyty nosa, zapalenia zatok obocznych nosa, zapalenia gardła, krtani, uszu),
- zwiększenie ryzyka zachorowania przez dzieci na zapalenie płuc oraz zapalenie ucha środkowego,
- wzrost zachorowań na grypę oraz jej cięższy przebieg, a nawet wzrost śmiertelności z powodu grypy u dzieci i dorosłych,
- zaostrzenie chorób alergicznych (astmy, alergicznego nieżytu nosa, alergicznych chorób skóry) oraz przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, ale też za wystąpienie nowych przypadków tych chorób,
- uszkodzenie przez drobne cząsteczki ścianek naczyń krwionośnych, co w konsekwencji przyśpiesza ich miażdżycę i sprzyja występowaniu zawałów serca, udarów mózgu, zaburzeń rytmu serca.
Smog oddziałuje także na ośrodkowy układ nerwowy. Zwiększa on ryzyko chorób neurodegeneracyjnych (np. choroby Alzheimera), sprzyja występowaniu zaburzeń pamięci, koncentracji uwagi, zwiększonej nadpobudliwości dzieci (ADHD) oraz chorób ze spektrum autyzmu. Ponadto smog odpowiada za stany depresyjne.
Kobiety w ciąży narażone na wysokie stężenia zanieczyszczeń powietrza, częściej rodzą dzieci przedwcześnie, ich dzieci rodzą się z mniejszym obwodem główki i niższą masą urodzeniową (dane też z naszych polskich badań prof. dr hab.n.med. W.Jędrychowskiego z Krakowa).
Jak sobie radzić ze smogiem?
W dni kiedy są wysokie stężenia PM 10 i PM 2,5 (czerwone, czarne oznaczenia), a szczególnie, gdy jest ogłaszany alarm smogowy, starajmy się jak najmniej przebywać na zewnątrz, nie otwierać okien w domu i nie wychodzić na spacery, a także nie uprawiać sportów na zewnątrz. Wychodząc w takie dni z domu możemy stosować specjalne maski antysmogowe – ale muszą one posiadać odpowiednie certyfikaty oraz być użytkowane przez okres nie dłuższy, niż zaleca producent.
W domu, szkołach, przedszkolach można rozważyć stosowanie oczyszczaczy powietrza z filtrami HEPA.
Wskazane jest oczyszczanie śluzówki jamy nosowej preparatami soli morskiej lub soli fizjologicznej, dostępnymi w aptekach.
Pamiętajmy- nie hamujmy nadmiernie kaszlu, to jest nasz odruch obronny, nie nadużywajmy więc leków przeciwkaszlowych.
Ale…
Wszystkie w/w działania, pomagające radzić sobie ze smogiem, to są tylko środki doraźne. One NIE rozwiązują problemu smogu. Podstawą walki ze smogiem jest zmniejszenie emisji zanieczyszczeń.
Dlatego…..
Nie pal śmieci, nie truj swoich dzieci , siebie i swoich najbliższych oraz nie truj sąsiadów.
Walczmy ze smogiem, zaoszczędźmy cierpień naszym dzieciom oraz sobie!
Opracowała:
dr n.med. Izabela Błach-Legawiec
specjalista alergolog, specjalista pediatra
absolwentka LO im. Jana Pawła II w Siewierzu oraz Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach
